Bilans zdrowia dziecka jest najlepszym i najszybszym rozwiązaniem do kontrolowania rozwoju malucha, od jego pierwszych dni, aż po osiągnięcie pełnoletności. Jest to mały krok, który może mieć wielkie znaczenie w poprawie sytuacji zdrowotnej dziecka, dlatego warto się na niego zdecydować. Dowiedz się, czym jest i jak przebiega bilans zdrowia dziecka. Skorzystaj z naszego ABC bilansów zdrowia dziecka i uzyskaj odpowiedzi na wszystkie, nurtujące Cię, pytania.

1. Bilans zdrowia dziecka – co to?
2. Czy bilans zdrowia dziecka jest obowiązkowy?
3. Co ile robić bilans dziecka?
4. Jak przygotować się do badania?
5. Jak przebiega bilans dziecka?
6. Czy warto robić bilans zdrowia?

Bilans zdrowia dziecka – co to?

Bilans zdrowia dziecka to badanie okresowe, które przeprowadzane jest w celach profilaktycznych. W Polsce wykonuje się je od 1976 roku i jest to badanie bezpłatne. Taki przegląd zdrowia wykonywany jest kilkanaście razy w życiu dziecka. Bilans wraz z wiekiem zmienia nieco swoją formę, aby dopasować się do rosnącego pacjenta.

Czy bilans zdrowia dziecka jest obowiązkowy?

Bilans zdrowia dziecka nie jest badaniem obowiązkowym. Ministerstwo Zdrowia, poparte opiniami lekarzy zaleca jednak regularne wykonywanie badań. 

Badania profilaktyczne, których przykładem jest bilans zdrowia, mają na celu zapobiegać chorobom oraz umożliwiać ich wczesne wykrycie i leczenie. Profilaktyka jest najważniejszą, najskuteczniejszą i najtańszą metodą dbania o własne zdrowie. Dla dziecka, tak jak dla dorosłego, ważne jest zarówno przeprowadzenie badań profilaktycznych, jak i stosowanie się do zasad profilaktyki wczesnej i pierwotnej. Profilaktyka wczesna propaguje prowadzenie zdrowego stylu życia, odpowiednie odżywianie, nawodnienie i aktywność fizyczną. Natomiast profilaktyka pierwotna skupia się na zapobieganiu chorobom przez kontrolę czynników ryzyka. Obie te działania mają ogromne znaczenie, a dodatek regularnie przeprowadzanych badań gwarantuje właściwe dbanie o stan zdrowia.

Co ile robić bilans dziecka?

Bilans zdrowia dziecka wykonuje się zazwyczaj około 10 razy od urodzenia, do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Pierwszy z nich, tzw. bilans zero lekarz przeprowadza po narodzinach. Na dwa kolejne badanie należy przyjść w ciągu pierwszych 12 miesięcy życia dziecka. A następne, gdy dziecko zacznie chodzić, czyli około 10-18 miesiąca życia. Badanie okresowe wykonuje się także po ukończeniu 2. roku życia, 4. roku życia oraz 5-6 lat. Dla dzieci w roku szkolnym bilans przewidziany jest znowu po ukończeniu 10 lat, w wieku 15-16 lat. Ostatnie badania wykonuje się przed zakończeniem szkoły średniej, czyli w wieku 17-19 lat.

Jak przygotować się do badania?

Bilans zdrowia dziecka nie wymaga szczególnego przygotowania, jednak należy wziąć ze sobą kilka dokumentów, przede wszystkim:

• książeczkę zdrowia dziecka,
• potrzebną dokumentację medyczną,
• wyniki badań, kary z leczenia szpitalnego – jeśli dziecko takie posiada.

Warto również pamiętać, że dzieci do 16. roku życia przychodzą na badanie z rodzicem lub opiekunem prawnym.

Jak przebiega bilans dziecka?

Każdy bilans zdrowia dziecka będzie przebiegał nieco inaczej w zależności od wieku. Jednak każdy z nich skupia się na wywiadzie lekarskim, sprawdzeniu dokumentacji medycznej i ocenie ogólnego zdrowia dziecka. Taka konsultacja jest dobrym momentem na zadawanie wszelkich pytań.

Bilans zero

Bilans zero, czyli pierwszy bilans zdrowia wykonuje się jeszcze w szpitalu, zaraz po urodzeniu dziecka. Lekarz sprawdza ogólny stan zdrowia noworodka, jego akcję serca, wagę, wzrost, napięcie mięśni, obwód głowy, zabarwienie skóry, jego budowę i zachowanie. Podczas tego badania przesiewowe można wykryć m.in.: mukowiscydozę, problemy ze słuchem, czy fenyloketonurię. Bilanse zero pozwalają również wykluczyć obecność powstania ewentualnych nieprawidłowości w trakcie ciąży i porodu.

Bilans małego dziecka

Trzy kolejne bilanse, które wykonywane są w ciągu pierwszych 18 miesięcy życia dziecka, przebiegają bardzo podobnie. Po krótkim wywiadzie z rodzicami lekarz przechodzi do wykonywania badań z zakresu diagnostyki preluksacyjnej. Pozwala ona na wczesne wykrycie wad stawów biodrowych. Dziecko jest ważone, mierzone, a wyniki porównuje się z siatką centylową.

Podczas bilansu 2-latka lekarz sprawdza, czy przeprowadzono wszystkie szczepienia ochronne, mierzy i waży dziecko. Sprawdza również jego reakcję na proste pytania i prośby, ocenia postawę i chód, ciśnienie oraz bada jego wzrok. W trakcie wywiadu lekarz przegląda wszelką dokumentacja medyczną, pyta o przebyte choroby lub urazy. Jest to dobra okazja do wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości rodziców.

Bilanse 4-letniego dziecka przebiegają podobnie. Po wywiadzie, zmierzeniu i zważeniu dziecka oraz sprawdzeniu jego ciśnienia, dokładnie sprawdzany jest wzrok malucha. W tym wieku zwraca się również dużą uwagę na postawę ciała, ponieważ łatwiej wykryć jest pewne nieprawidłowości. Następnie lekarz sprawdza umiejętności mowy dziecka, a na koniec przeprowadza kontrolę stomatologiczną.

Bilans dziecka w wieku szkolnym

Dziecko w wieku 5-6 lat dopiero wkracza na swoją ścieżkę edukacyjną i wtedy również przeprowadzany jest bilans zdrowia. Wykonywane są się standardowe pomiary wagi, wzrostu, ciśnienia, postawy ciała, wzroku, słuchu. Sprawdza się, czy dziecko gotowe jest na pójście do szkoły. U chłopców dokonuje się również badania narządów płciowych w kierunku stulejki i wnętrostwa. A u wszystkich dzieci przeprowadza się ocenę lateralizacji, która determinuje przewagę prawej lub lewej półkuli.

W wieku 10 lat badanie wygląda tak samo, z wyłączeniem badania narządów płciowych.

Bilans nastolatka

U nastolatków, oprócz podstawowych wymienionych badań, lekarz dokonuje także badanie tarczycy i oceny dojrzałości płciowej. Dużą uwagę kieruje się także na ocenę postawy ciała, ze względu na tzw. skok wzrostowy, który występuje właśnie w tym wieku. W celu dalszej diagnostyki lekarz może zlecić wykonanie morfologii krwi, badania moczu, czy RTG klatki piersiowej.

Ostatni bilans zdrowia dziecka, wykonywany w wieku 17-19 lat, oprócz badań podstawowych, obejmuje dłuższy wywiad lekarski, w którym często poruszane są tematy zdrowego stylu życia, negatywnego wpływu używek, planów nastolatka na przyszłość, zarówno tych edukacyjnych, jak i zawodowych.

Czy warto robić bilans zdrowia?

Krótka odpowiedź na to pytanie brzmi: tak, warto wykonywać bilanse zdrowia dziecka. Nie są to badania obowiązkowe, jednak, jak już wiemy, profilaktyka i zdrowie idą w parze, a profilaktyka zdrowotna opiera się na regularnym wykonywaniu badań. Dzięki systematycznemu wykonywaniu bilansów można szybciej wykryć ewentualne nieprawidłowości, zaburzenia oraz choroby i wprowadzić skuteczną metodę leczenia. Okresowe bilanse to najlepsza metoda nadzorowania i sprawdzania rozwoju dziecka, pod okiem profesjonalisty i dobra okazja dla rodziców do zadawania pytań i wyjaśniania wszelkich wątpliwości.