Endometrioza to choroba, która spotyka coraz więcej kobiet na całym świecie. Polega ona na występowaniu komórek błony śluzowej trzonu macicy poza jamą macicy, czyli jej prawidłowym położeniem. Stan ten jest bardzo bolesny i może prowadzić do wielu dolegliwości i powikłań, w tym problemów z płodnością. Mimo że endometrioza jest wyzwaniem zarówno fizycznym, jak i emocjonalnym, to coraz większa świadomość społeczna pozwala na skuteczniejsze diagnozowanie i leczenie. Nadal jednak nieznane są dokładne przyczyny tego schorzenia, więc wiele zagadnień pozostaje jeszcze do odkrycia. Dobra wiadomość jest taka, że zastosowanie leczenia pomaga kobietom z endometriozą, jednak nie ma jeszcze leku, który w 100% przywróciłby do zdrowia. Przy endometriozie, jak i każdej innej chorobie, ważne jest szybkie rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia. Z tego powodu tak ważne są regularne wizyty u ginekologa, kontrola swojego stanu zdrowia i niebagatelizowanie objawów. Tak więc, endometrioza to choroba pełna tajemnic, jeśli chcesz je zgłębić, kontynuuj czytanie tego artykułu.

1. Endometrioza co to
2. Jakie są przyczyny endometriozy?
3. Endometrioza objawy
4. Endometrioza diagnoza
5. Leczenie endometriozy
6. Czy endometrioza jest groźna?
7. Endometrioza a ciąża

Endometrioza co to

Endometrioza to choroba, która charakteryzuje się występowaniem komórek błony śluzowej trzonu macicy, czyli tzw. endometrium, poza jej naturalną lokalizacją, czyli jamą macicy. Komórki te są nadal aktywne i reagują na wszelkie zmiany hormonalne zachodzące w cyklu miesiączki. Wtedy złuszczające się komórki i krew nie mają ujścia, co prowadzi do infekcji i powoduje przewlekłą reakcję zapalną organizmu. Najczęściej są one obecne w obrębie jamy otrzewnej, ale mogą się również rozwijać w szyjce macicy, sklepieniu pochwy, pęcherzu moczowym, czy sromie. Przemieszone komórki rozwijają wtedy ogniska endometrialne w obrębie innych narządów. Z tego powodu endometriozie towarzyszą takie objawy jak bóle menstruacyjne, bóle podczas stosunku płciowego, czy ogólne bóle miednicy. 

Endometrioza jak wygląda

Co ciekawe, endometrioza może rozpocząć się przy pierwszej miesiączce i trwać aż do menopauzy. Jest to przewlekła choroba, która dotyka miliony kobiet na całym świecie i może mieć poważne konsekwencje, m.in. utrudnienie zajścia w ciążę. Dokładne przyczyny endometriozy nie zostały jeszcze opisane, jednak uważa się, że na rozwój tego schorzenia wpływ mogą mieć inne zaburzenia hormonalne, czynniki autoimmunologiczne i obciążony wywiad rodzinny.

Jakie są przyczyny endometriozy?

Przyczyny endometriozy nie są jeszcze w pełni poznane, jednak istnieje kilka teorii dotyczących tego, jak może się ona rozwijać. Uznaje się, że endometrioza może być wynikiem różnorodnych czynników związanych z odpornością, hormonami, środowiskiem i genetyką. Dodatkowo istnieje wiele mechanizmów wpływających na nasilenie i lokalizację ognisk tej choroby, z których niektóre są jeszcze niezbadane. 

Znajdziemy także szereg teorii dotyczących tego, jak endometrioza może się rozwijać. Jedną z głównych teorii jest tzw. teoria transplantacyjna, zgodnie z którą podczas menstruacji dochodzi również do przemieszczania się krwi miesiączkowej w górę jajowodów, aż do jamy otrzewnej, co nazywane jest wsteczną menstruacją. Choć teoria ta wydaje się sensowna, nie wyjaśnia ona wszystkich przypadków endometriozy. Inną wymienianą teorią jest teoria immunologiczna, która sugeruje, że zaburzenia odpornościowe mogą prowadzić do przetrwania resztek krwi miesięcznej w organizmie, ponieważ komórki odpornościowe nie są w stanie ich usunąć. Teoria genetyczna opiera się natomiast głównie na badaniach rodziny i identyfikacji odpowiednich grup genów odpowiedzialnych za endometriozę, a zgodnie z teorią hormonalną nadmiar estrogenów może prowadzić do rozwoju endometriozy. Dodatkowo wyszczególniono także chorobę środowiskową, która koncentruje się na czynnikach zewnętrznych np. diecie, braku aktywności fizycznej, czy zanieczyszczeniach, które mogą wpływać na rozwój i migrację komórek endometrium. 

Niestety żadna z tych teorii nie została dotychczas potwierdzona, a coraz częściej diagnozuje się przypadki, które zaburzają istnienie którejkolwiek z powyższych teorii.

Kto jest najbardziej narażony na endometriozę?

Endometrioza może dotknąć kobiety w różnym wieku, rasie i pochodzeniu etnicznym. Jednak istnieją pewne czynniki ryzyka, które mogą zwiększyć szanse wystąpienia tej choroby. Wśród czynników ryzyka endometriozy wymienia się:

• Uwarunkowanie genetyczne – Kobiety, w których rodzinie wystąpiły przypadki endometriozy, mają znacznie większe ryzyko zachorowania na to schorzenie.
• Choroby immunologiczne – Prawdopodobieństwo wystąpienia endometriozy u kobiet, które chorują już na choroby immunologiczne, jest większe.
• Wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki – Gdy menarche, czyli pierwszy cykl menstruacyjny nastąpił w młodym wieku, to ryzyko wystąpienia endometriozy wzrasta.
• Obecność wad macicy – Endometrioza może pojawić się częściej, jeśli kobieta ma wady w budowie macicy lub przeszła urazy, zakażenia lub zabiegi chirurgiczne, przez które zaburzony został odpływ krwi menstruacyjnej.
• Krótkie cykle miesiączkowe – U kobiet, których cykl miesiączkowy trwa mniej niż 27 dni, dochodzi do częstszych krwawień, a więc większego ryzyka endometriozy.
• Bezdzietność – Chociaż endometrioza może wystąpić u każdej kobiety, bez względu na to, czy ma dzieci, kobiety bezdzietne mogą być bardziej narażone na rozwój tej choroby.

Choć te czynniki mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia endometriozy, nie oznacza to, że osoby niebędące w tych grupach są całkowicie odporni na tę chorobę. Endometrioza może wystąpić u każdej kobiety, niezależnie od jej cech demograficznych czy historii medycznej. Warto jednak być świadomym tych czynników ryzyka i regularnie monitorować swoje zdrowie.

Endometrioza objawy

Zazwyczaj endometrioza postępuje stopniowo. Na początku może przebiegać bezobjawowo lub z niewielkimi objawami. Często kobiety dowiadują się o swojej chorobie, gdy próbują zajść w ciążę i napotykają trudności, a czasami przypadkowo podczas operacji lub badania ginekologicznego. Endometrioza może manifestować się różnorodnymi objawami, które mogą być łagodne lub znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie kobiety. Wśród objawów endometriozy wymienia się takie dolegliwości jak:

• Obfita miesiączka i zaburzenia cyklu miesiączkowego,
• Silne bóle menstruacyjne,
• Bardzo ostry i rwący ból w różnych obszarach brzucha,
• Bóle podczas stosunku płciowego,
• Ból podczas oddawania moczu i wypróżniania,
• Bóle kręgosłupa,
• Problemy z zajściem w ciążę.

Ogólnym objawem, który charakteryzuje endometriozę, jest właśnie wszechobecny ból. Może się on pojawiać na kilka dni przed miesiączką, ale także podczas menstruacji.

Jakie objawy endometrioza?

Oprócz dolegliwości bólowych, z endometriozą związane są również takie objawy jak:

• Biegunki i zaparcia, a także naprzemienne biegunki i zaparcia, często przed i w trakcie miesiączki,
• Wzdęcia,
• Zaburzenia czynności układu moczowego, np. częstomocz,
• Krwawienia i plamienia między miesiączkami,
• PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego,
• Ogólne osłabienie.

Pamiętaj, że objawy endometriozy mogą być różne u każdej kobiety i mogą się zmieniać wraz z postępem choroby. Jeśli doświadczasz którychkolwiek z tych objawów, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, który może zdiagnozować schorzenie i zaplanować odpowiednie leczenie.

Endometrioza diagnoza

Endometrioza to schorzenie, które często pozostaje niezauważone przez wiele lat, zanim zostanie właściwie zdiagnozowane. Wiele pacjentek doświadcza objawów, które mogą być mylone z innymi schorzeniami lub uznawane za zwyczajne bóle miesiączkowe. Z tego powodu kluczowym elementem w rozpoznawaniu endometriozy jest dokładna diagnoza. 

Jak zdiagnozować endometriozę? 

Pierwszym krokiem jest wizyta u ginekologa, który przeprowadzi dokładny wywiad lekarski. Wywiad może dostarczyć wszystkich cennych informacji na temat rodzaju, intensywności i częstotliwości dolegliwości. Dodatkowo warto mieć wiedzę na temat ewentualnych czynników ryzyka związanych z endometriozą, szczególnie rodzinnego obciążenia chorobą. Kolejnym etapem podczas wizyty jest badanie ginekologiczne, a także wykonanie USG macicy, USG jamy brzusznej i innych zleconych przez lekarza badań diagnostycznych. Podczas badania ginekologicznego możliwa będzie ocena stanu macicy, jajowodów, jajników, więzadeł krzyżowo-macicznego i przegrody pochwowo-odbytniczej. Co ważne, w przypadku podejrzenia endometriozy zaleca się, aby badanie wykonywać podczas miesiączki, co zwiększa szansę wykrycia ognisk tej choroby. Warto również zwrócić uwagę na badanie USG, które zapewnia lepszą wizualizację i dzięki niemu można dokładniej obejrzeć interesujące lekarza obszary i sprawdzić ich stan. Ponadto przy diagnozie endometriozy wykonuje się badanie rezonansem magnetycznym. MRI pozwala na stworzenie układu istniejących zmian. 

W celu zdiagnozowanie endometriozy wykonać należy także badanie poziomu markera CA-125, czyli markera nowotworowego. 

Rozpoznanie endometriozy wymaga także laparoskopii zwiadowczej, która łączy w sobie diagnostykę i leczenie. Laparoskopia, poprzez przyjrzenie się zmianom i pobranie próbki do badania histopatologicznego umożliwia identyfikację ich pochodzenia. Dodatkowo podczas tego badania możliwe jest usunięcie niektórych zmian. Obecnie laparoskopia jest najlepszą metodą postawienia diagnozy przy endometriozie.

Zdiagnozowanie endometriozy to często długi i skomplikowany proces, jednak istnieją powszechnie stosowane badania, które pomagają ocenić zakres i nasilenie zmian związanych z chorobą. W przypadku podejrzenia endometriozy warto skonsultowanie się z doświadczonym lekarzem ginekologiem, który może zlecić odpowiednie testy diagnostyczne i przeprowadzić kompleksową ocenę kliniczną. Wczesne rozpoznanie endometriozy jest kluczowe dla szybkiego rozpoczęcia leczenia i minimalizacji ryzyka powikłań.

Leczenie endometriozy

Leczenie endometriozy zależy od wielu czynników, takich jak wiek pacjentki, nasilenie objawów, obecność powikłań oraz jej plany dotyczące przyszłego poczęcia. 

Podstawą leczenia jest farmakoterapia, która skupia się na redukcji bolesnych objawów, przywróceniu zdrowia endometrium oraz regulacji poziomu hormonów. Najczęściej stosuje się tabletki antykoncepcyjne, które mają zmniejszyć bóle menstruacyjne. Dodatkowo pacjentki powinny przyjmować progestageny, które hamują wzrost ognisk endometriozy. Kolejnym lekiem stosowanym przy endometriozie są analogi gonadoliberyny, które pomagają zmniejszyć wydzielanie gonadotropin, czyli hormonów produkowanych przez przedni płat przysadki. Inną grupą leków wpływających na hormony są inhibitory aromatazy, które kontrolują produkcję estrogenów. Ostatnim podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu endometriozy są niesteroidowe leki przeciwzapalne, czyli najpopularniejsze leki przeciwbólowe, np. ibuprofen, czy ketoprofen. Stosowanie wymienionych leków, chociaż pomaga przy endometriozie, może wywoływać również wiele skutków ubocznych. Dodatkowo ważne jest, aby pacjentki były świadome, że terapia hormonalna może mieć negatywny wpływ na płodność, zwłaszcza gdy jest stosowana długotrwale. Im wcześniej zostanie zdiagnozowana endometrioza, tym łatwiej będzie podjąć skuteczne leczenie i zminimalizować ryzyko powikłań.

Leczenie operacyjne endometriozy polega na usunięciu zrostów, ognisk i guzów endometrialnych. Leczenie chirurgiczne stosowane jest najczęściej u pacjentek, które nie reagują la leki. Wyróżnia się dwa rodzaje zabiegów. Podczas zachowawczego leczenia chirurgicznego lekarz usuwa ogniska choroby, co powoduje przywrócenie funkcji narządów i poprawia płodność. Zazwyczaj wykonuje się to metodą laparoskopii. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze możliwe jest całkowite usunięcie wszystkich zmian, co zwiększa potencjalne ryzyko nawrotu choroby. Drugą opcją jest leczenie radykalne. Polega ono na usunięciu macicy i przydatków, co wywołuje menopauzę chirurgiczną. Jest to rozwiązanie ostateczne, ponieważ uniemożliwia zajście w ciążę.

Leczenie endometriozy jest zindywidualizowane i wymaga współpracy między pacjentką a lekarzem ginekologiem. Ważne jest monitorowanie postępów leczenia i dostosowywanie planu terapeutycznego w razie potrzeby. Wczesna diagnoza i skuteczne leczenie mogą pomóc w złagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjentki.

Czy endometrioza jest groźna?

Endometrioza może powodować różnorodne objawy i komplikacje, które mogą znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentek, ale sama w sobie nie jest uważana za chorobę zagrażającą życiu. Niemniej jednak, powikłania endometriozy mogą być poważne i prowadzić do trudności zdrowotnych. W wyniku endometriozy dochodzi do trudnego do zniesienia bólu, który może wpływać na codzienne funkcjonowanie. Ponadto lekarze wymieniaję endometriozę jako jedna z częstszych przyczyn bezpłodności. Ponadto może się zdarzyć, że ogniska endometriozy zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworu, chociaż nie zostało to dokładnie potwierdzone. 

Mimo że endometrioza nie jest bezpośrednio śmiertelna, jej objawy i powikłania mogą znacznie obniżyć jakość życia pacjentek. Dlatego ważne jest, aby kobiety z objawami endometriozy skonsultowały się z lekarzem w celu odpowiedniej diagnozy i zarządzania schorzeniem. Wczesna diagnoza i skuteczne leczenie mogą pomóc w złagodzeniu objawów i minimalizacji powikłań.

Endometrioza a ciąża

Endometrioza może mieć wpływ na płodność. W szczególności endometrioza prowadzi do trudności w zajściu w ciążę. Choroba nie wyklucza jednak możliwości naturalnego poczęcia, ale kobiety chorujące na endometriozę często mają problemy z płodnością. Zrosty, blizny i uszkodzenia spowodowane przez tkankę endometrialną poza macicą mogą utrudniać drożność jajowodów lub wpływać na funkcjonowanie jajników, w tym na wydzielanie hormonów, co może uniemożliwiać zapłodnienie. Ponadto przy tej chorobie niektóre kobiety skarżą się na ból podczas stosunku seksualnego, co może wywoływać strach i tym samym zmniejszać libido.

Ważne jest, aby kobiety z endometriozą, które planują zajście w ciążę, regularnie chodziły na wizyty do lekarza ginekologa.