Krztusiec to poważna choroba zakaźna, która atakuje drogi oddechowe, powodując charakterystyczne, napadowe ataki kaszlu. Należy na nią uważać, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u dzieci, niemowląt i kobiet w ciąży. Szczepienie na krztusiec to obecnie najlepsza metoda zapobiegawcza, natomiast leczenie krztuśca bazuje na antybiotykoterapii. Dowiedz się więcej jakie są objawy krztuśca, jak rozwija się krztusiec u dzieci i, czy test na krztusiec można kupić w aptece.

1. Krztusiec – co to za choroba?
2. Krztusiec objawy
3. Test na krztusiec
4. Krztusiec u dzieci
5. Jaki antybiotyk na krztusiec?
6. Szczepienie krztusiec

Krztusiec – co to za choroba?

Krztusiec, znany również jako koklusz, to ostra i wysoce zakaźna choroba bakteryjna układu oddechowego, wywoływana przez Bordetella pertussis, czyli pałeczkę krztuśca. Choroba charakteryzuje się długotrwałym kaszlem, który może prowadzić również do poważnych powikłań. Na krztusiec można zachorować kilka razy, ponieważ ani szczepionka, ani przechorowanie nie zapewnia ochrony na całe życie. Jest to bardzo niebezpieczna choroba, ponieważ ryzyko zakażenia po bezpośrednim kontakcie z chorym wynosi około 80%.

Krztusiec jest szczególnie niebezpieczny dla noworodków, które nie są jeszcze w pełni zaszczepione, dlatego szczepienie na krztusiec w ciąży jest zalecane, aby zapewnić ochronę dziecku w pierwszych miesiącach życia. Pomimo wprowadzenia powszechnych szczepień, choroba wciąż występuje, a okresowe epidemie krztuśca notowane są na całym świecie.

Krztusiec objawy

Krztusiec przenosi się drogą kropelkową, a jego objawy na początku przypominają przeziębienie. Obserwuje się takie symptomy jak katar, gorączka i kaszel. Jednak odwrotnie niż w przypadku zwykłego przeziębienia, objawy nie znikają po około tygodniu, a stają się bardziej uporczywe. Najbardziej doskwierającym z nich jest kaszel, często ze świszczącym oddechem. Mimo iż krztusiec rozwija się stopniowo, to należy monitorować objawy i jak najszybciej udać się do lekarza, co pozwoli na prawidłową diagnozę.

Jakie są objawy krztuśca?

Na początku infekcji, przez pierwsze 2 tygodnie u chorego pojawiają się niespecyficzne symptomy, jakie jak lekka gorączka, katar, suchy kaszel i ogólne osłabienie. Po tym czasie przychodzi ciężka faza choroby, której największym objawem jest uciążliwy i napadowy kaszel. Występują także duszności, świszczący oddech, wykrztuszanie gęstej wydzieliny i bezdechy. Napady kaszlu mogą występować nawet kilkadziesiąt razy dziennie i utrzymywać się przez kilka tygodni.

Krztusiec objawy u dorosłego

U osób dorosłych objawy krztuśca mogą być mniej charakterystyczne. Często choroba przebiega łagodniej, co utrudnia jej rozpoznanie. Typowe objawy krztuśca to:

• przewlekły, męczący kaszel trwający kilka tygodni lub nawet miesięcy,
• katar,
• brak gorączki lub jej niewielkie podwyższenie,
• duszności po wysiłku,
• zmęczenie
• osłabienie i wyczerpanie organizmu.

Wczesne rozpoznanie krztuśca pozwala na skuteczne leczenie antybiotykami, które skracają czas trwania choroby i ograniczają ryzyko powikłań. Szczególnie istotna jest ochrona niemowląt oraz kobiet w ciąży poprzez szczepienie na krztusiec, które zmniejsza ryzyko przeniesienia choroby na noworodka.

Test na krztusiec

Diagnostyka krztuśca opiera się na kilku metodach badawczych, które dobierane są w zależności od fazy choroby oraz wieku pacjenta. Podstawą jest wywiad lekarski i standardowe badanie pacjenta. 

Oprócz tego stosuje się także szereg badań specjalistycznych. Pierwszym z nich jest badanie PCR. Jest to szybka i skuteczna metoda, która pozwala na wykrycie bakterii odpowiedzialnych za krztuśca. Polega ona na pobraniu wymazu z nosogardzieli i analizie materiału genetycznego patogenu. Ten rodzaj badania jest najskuteczniejszy w pierwszych trzech tygodniach infekcji, gdy bakterie są jeszcze obecne w drogach oddechowych. Badanie przeciwciał metodą ELISA to inne z podstawowych badań diagnostycznych w kierunku krztuśca. Pozwala na wykrycie przeciwciał IgA, IgM i IgG przeciwko toksynie krztuścowej i hemaglutyninie włókienkowej. Wyniki pomagają określić, czy infekcja jest świeża, przebyta, czy świadczy o odporności poszczepiennej. To szybkie i precyzyjne badanie, szczególnie zalecane przy przewlekłym kaszlu lub podejrzeniu kontaktu z bakterią Bordetella pertussis.

Test na krztusiec w aptece – czy istnieje?

Obecnie nie ma dostępnych domowych testów aptecznych, które pozwoliłyby jednoznacznie wykryć zakażenie krztuścem. Diagnostyka wymaga badań laboratoryjnych wykonywanych w placówkach medycznych, takich jak test PCR, czy badanie krwi metodą ELISA. Czasami stosuje się także metodę hodowli bakteryjnej, jednak również tą metodą badanie należy wykonać profesjonalnie. W przypadku podejrzenia choroby należy skonsultować się z lekarzem, który zleci odpowiednie badania diagnostyczne.

Ile kosztuje test na krztusiec?

Koszt badań diagnostycznych może się różnić w zależności od metody, czy miejsca wykonywania badania. Test PCR to koszt około 150-300 złotych, natomiast za test na przeciwciała IgA, IgM i IgG trzeba zapłacić około 100-250 złotych. W przypadku podejrzenia zakażenia warto skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednią metodę diagnostyczną. Wczesne wykrycie krztuśca pozwala na szybkie rozpoczęcie leczenia i zmniejsza ryzyko powikłań.

Krztusiec u dzieci

Krztusiec to groźna choroba zakaźna, która szczególnie niebezpieczna jest dla niemowląt i małych dzieci. Przebiega w kilku fazach i może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia.

W Polsce od 1960 roku realizowany jest program obowiązkowych szczepień dzieci przeciwko krztuścowi. Dzięki jego wprowadzeniu liczba zachorowań spadła ponad stukrotnie. Na krztusiec powinni zwrócić uwagę rodzice niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ponieważ choroba bardzo szybko się rozprzestrzenia.

Krztusiec – objawy u dziecka

Objawy krztuśca u dziecka rozwijają się w trzech fazach. Pierwsza z nich charakteryzuje się objawami przypominającymi przeziębienie. Obserwujemy wtedy katar, kaszel, stan podgorączkowy i ogólne osłabienie. To właśnie w tej fazie choroba jest najbardziej zakaźna. Druga faza charakteryzuje się napadami duszącego kaszlu, które są często zakończone świszczącym oddechem. Dodatkowo pojawić mogą się wymioty po ataku kaszlu i trudności z oddychaniem. Ostatnia faza, czyli etap rekonwalescencji to czas, w którym kaszel stopniowo słabnie. Organizm wraca do zdrowia, lecz dziecko pozostaje osłabione. Wraz z powrotem sił wraca także apetyt.

Krztusiec u niemowlaka – szczególne zagrożenie

Dla niemowląt krztusiec jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ mogą nie wykazywać typowych objawów kaszlu, a zamiast tego pojawiają się:

• bezdechy,
• sinienie skóry,
• zaczerwienienie twarzy,
• mimowolne oddawanie moczu i stolca,
• osłabienie odruchu ssania,
• trudności z oddychaniem,
• duszności.

Brak kaszlu utrudnia szybkie rozpoznanie choroby, dlatego w przypadku problemów z oddychaniem u niemowlęcia należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Na krztusiec trzeba bardzo uważać, ponieważ jest to choroba, która może mieć poważne konsekwencje.

Niemowlęta poniżej 6 miesiąca życia są szczególnie narażone na ciężkie powikłania, takie jak zapalenie płuc, drgawki, a nawet niewydolność oddechowa. 

Szczepienie przeciw krztuścowi to najskuteczniejsza metoda ochrony. Podaje się je w kilku dawkach w wieku niemowlęcym, a następnie w postaci dawek przypominających. Rodzice i kobiety w ciąży mogą dodatkowo zaszczepić się, aby chronić noworodki przed zakażeniem (tzw. szczepienie na krztusiec w ciąży).

Jaki antybiotyk na krztusiec?

Leczenie krztuśca opiera się na antybiotykoterapii, której celem jest eliminacja bakterii wywołującej chorobę i skrócenie czasu zakażania przez pacjenta. Wczesne wdrożenie leczenia może również złagodzić przebieg choroby. 

Jeśli zastanawiasz się, jaki antybiotyk na krztusiec będzie najlepszy, jesteś w dobrym miejscu. Do leczenia krztuśca najczęściej stosuje się antybiotyki z grupy makrolidów, które skutecznie eliminują bakterie odpowiedzialne za chorobę. Zaleca się takie antybiotyki jak: azytromycyna, która może być podawana przez 5 dni, klarytromycyna, czyli dobra alternatywa dla pierwszego antybiotyku, która skutecznie eliminuje szkodliwe bakterie, oraz erytromycyna, czyli starsza wersja antybiotyku.

Kiedy stosować antybiotyk na krztusiec?

• Wczesna faza choroby – Najlepsze efekty osiąga się, gdy leczenie rozpocznie się w ciągu pierwszych dwóch tygodni od pojawienia się objawów, jeszcze zanim rozwiną się intensywne napady kaszlu.
• U dzieci i dorosłych – Antybiotyki powinny być wdrożone nie później niż do trzech tygodni od wystąpienia pierwszych objawów.
• U kobiet w ciąży i niemowląt – W przypadku kobiet ciężarnych i dzieci poniżej pierwszego roku życia terapię należy rozpocząć maksymalnie do sześciu tygodni od pojawienia się kaszlu. Decyzję o wprowadzeniu leków należy skonsultować z ginekologiem, lekarzem prowadzącym ciążę, lub pediatrą w przypadku małych dzieci.

Dlaczego warto przyjmować antybiotyk na krztusiec?

Antybiotyk na krztusiec to obecnie najlepsza i najskuteczniejsza metoda leczenia tej choroby. Leczenie rozpoczęte w ciągu dwóch tygodni od pojawienia się pierwszych objawów daje najlepsze efekty terapeutyczne. Dodatkowo antybiotyki skracają czas, w którym chory może zarażać inne osoby, nawet jeśli kaszel już się rozwinął. Stosowanie antybiotyków zmniejsza także ryzyko pojawienia się powikłań, co u grup ryzyka, takich jak niemowlęta czy kobiety w ciąży, ma ogromne znaczenie.

Szczepienie krztusiec

Szczepienie jest podstawową i najskuteczniejszą metodą, która zapobiega zachorowaniom na krztusiec. Co ciekawe, szczepienie przeciwko krztuścowi jest częścią obowiązkowego Programu Szczepień Ochronnych i podawane w postaci skojarzonej szczepionki DTP, która zapewnia jednoczesną ochronę przed błonicą, tężcem i krztuścem.

Schemat szczepień w Polsce

• Niemowlęta – pierwsze dawki podawane w 2., 4. i 6. miesiącu życia
• Małe Dzieci – dawka przypominająca w 16.-18. miesiącu życia
• Starsze dzieci – kolejne szczepienie w wieku 6-7 lat
• Młodzież i dorośli – szczepienie przypominające co 10 lat

Szczepionka może występować w dwóch formach:

• DTP – pełnokomórkowa szczepionka stosowana u dzieci
• DTaP – bezkomórkowa szczepionka o zmniejszonej reaktogenności
• dTap – szczepionka z obniżoną zawartością antygenu krztuśca, zalecana dla dorosłych i kobiet w ciąży

Szczepienie na krztusiec w ciąży

Kobietom w ciąży zaleca się szczepienie w trzecim trymestrze, najlepiej między 27. a 36. tygodniem. Głównym celem szczepienia jest ochrona noworodka, który w pierwszych tygodniach życia jest szczególnie narażony na ciężki przebieg krztuśca i nie może jeszcze otrzymać własnej szczepionki. Szczepienie na krztusiec w ciąży jest pełne korzyści. Przede wszystkim przeciwciała w ciele matki, przekazywane są dziecku, co także jemu zapewnia ochronę do czasu podania pierwszej dawki po narodzinach. Co więcej, zmniejsza to ryzyko transmisji choroby w najbliższym otoczeniu noworodka. Dodatkowo szczepienie na krztusiec w ciąży ogranicza liczbę przypadku ciężkiego przebiegu krztuśca u niemowląt.

Warto pamiętać, że szczepienie na krztusiec w ciąży może być refundowane przez NFZ lub dostępne odpłatnie, w zależności od placówki medycznej.

Szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi

Szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi zapewnia odporność przeciwko tym trzem poważnym chorobom zakaźnym. W przypadku osób dorosłych oraz kobiet w ciąży stosuje się wersję dTap, zawierającą zmniejszoną dawkę antygenu krztuśca.

Bezpieczeństwo i skuteczność szczepienia. Szczepienia przeciwko krztuścowi są dobrze tolerowane, a działania niepożądane, takie jak zaczerwienienie, ból w miejscu podania czy niewielka gorączka, mają łagodny charakter. Regularne dawki przypominające co 10 lat są kluczowe dla utrzymania odporności i zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby.