Próchnica może dotknąć każdego, kto nie dba o odpowiednią higienę jamy ustnej. Ale prewencja tej choroby to nie tylko szczotkowanie i nitkowanie, ale również odpowiednia dieta i regularne wizyty u stomatologa. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy próchnicy, jak rozwija się ta choroba i jak ją wyleczyć.

1. Co to jest próchnica zębów?
2. Jakie są przyczyny próchnicy?
3. Etapy rozwoju próchnicy
4. Próchnica – objawy
5. Jak zapobiegać próchnicy?
6. Próchnica – leczenie
7. Próchnica u dzieci – jak sobie z nią radzić?

Co to jest próchnica zębów?

Próchnica zębów zyskała niesławne miano choroby cywilizacyjnej. Jest to społeczna choroba zakaźna, która może dotknąć każdego z nas. Dochodzi wtedy do demineralizacji i uszkodzenia zębów, poprzez zmiękczanie szkliwa przez kwasy i toksyny, powstałe przez bakterie. Próchnica jest chorobą zębów, która powstaje w wyniku działania bakterii i kwasów, które rozpuszczają szkliwo i zębinę. W początkowej fazie choroby, objawy często nie występują lub są bardzo łagodne, co utrudnia wczesne wykrycie choroby.

Próchnica może mieć bardzo radykalne skutki – doprowadza nawet do utraty zębów, dlatego nie należy jej bagatelizować. 

Jakie są przyczyny próchnicy?

Przyczyną próchnicy są bakterie gromadzące się na zębach i niszczące je. Bakterie te muszą jednak posiadać odpowiednie “środowisko” do rozwoju i rozprzestrzeniania się. Czynnikami, które wpływają na występowanie próchnicy, są:

• brak odpowiedniej higieny jamy ustnej;
• spożywanie słodkich i lepkich pokarmów, które wytwarzają kwasy odpowiedzialne za wzmożenie próchnicy;
• zbyt rzadkie wizyty u dentysty.

Etapy rozwoju próchnicy

Próchnica rozprzestrzenia się w kilku etapach. Na początku, na zębach pojawiają się białe przebarwienia, spowodowane brakiem wapnia. Wraz z rozwojem płytki nazębnej, bakterie przekształcają cukry z pożywienia w kwasy, osłabiające szkliwo. Brak poprawy higieny jamy ustnej, doprowadza, do rozpadu szkliwa i zębiny, czyli tkanki znajdującej się między szkliwem a miazgą zębową. Później, jeśli dojdzie do infekcji miazgi zębowej, zbiera się ropa, niszcząc naczynia krwionośne i nerwy wokół zęba i powstaje ropień. Jeśli żadne stadium próchnicy nie zostanie wyleczone, może dojść do usunięcia zęba. 

Próchnica – objawy

W zależności od etapu próchnica może się różnie objawiać. Warto pamiętać, że w początkowej fazie choroby objawy mogą być łagodne lub brak ich wcale, dlatego regularne wizyty u stomatologa i higiena jamy ustnej są kluczowe dla wczesnego wykrycia i leczenia próchnicy. Do najczęstszych objawów próchnicy należą:

• białe plamki na koronach zębów – widoczne w gabinecie stomatologicznym;
• ciemne ubarwienie zębów – widoczne gołym okiem;
• nadwrażliwość i ból w okolicy zębów;
• nieprzyjemny zapach z ust;
• dyskomfort przy spożywaniu ciepłych i zimnych pokarmów;
• gorączka, obrzęk twarzy, zaczerwienienie dziąseł. 

Przeważnie jednym z pierwszych objawów próchnicy może być ból zęba podczas jedzenia lub picia słodkich, lub zimnych napojów, ale także podczas gryzienia twardej żywności. Z czasem ból staje się bardziej nasilony, a ząb staje się wrażliwy na dotyk. W późniejszych stadiach choroby może pojawić się również ból zęba w spoczynku. Kolejnym objawem jest zmiana koloru zęba. Początkowo może to być jedynie lekka zmiana odcienia, ale w miarę postępu choroby, ząb staje się coraz ciemniejszy, aż do uzyskania charakterystycznego, brązowego koloru. Innym częstym objawem próchnicy jest nadwrażliwość zębów. Osoba cierpiąca na próchnicę może odczuwać ból lub dyskomfort w okolicy zębów podczas jedzenia, picia, mycia zębów czy po spożyciu gorącej lub zimnej żywności.

W przypadku próchnicy butelkowej u dzieci objawami mogą być zmiany koloru i faktury zębów, ich uszkodzenie lub wypadnięcie. Warto zwrócić uwagę na pojawienie się białych plam na zębach dziecka, zwłaszcza w okolicy dziąseł, co może oznaczać początkową fazę choroby.

Innymi objawami, które można zauważyć u osoby z zaawansowaną próchnicą, są złe samopoczucie, bóle głowy, stany gorączkowe, a także infekcje w obrębie zębów i jamy ustnej.

Próchnica butelkowa

Próchnica butelkowa jest stanem chorobowym zębów, który dotyka niemowlęta i małe dzieci, najczęściej poniżej 2-3 roku życia. Powstaje w wyniku nadmiernego spożycia słodkich napojów, soku i mleka, szczególnie w butelkach, przez dłuższy czas przed snem lub podczas dnia. Próchnica butelkowa charakteryzuje się rozwojem bakterii w jamie ustnej, które przetwarzają cukry zawarte w płynach spożywanych przez dziecko na kwas, który atakuje zęby.

Choroba ta często rozwija się w miejscach trudno dostępnych do czyszczenia, takich jak przestrzenie między zębami lub ich tylne powierzchnie. W nieleczonych przypadkach próchnica butelkowa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak ból zęba, infekcje, a nawet utratę zębów.

Aby zapobiec próchnicy butelkowej, należy ograniczyć spożycie słodkich płynów, szczególnie w butelkach, przed snem i podczas dnia. Dziecko powinno pić tylko wodę, mleko matki lub modyfikowane mleko. Należy również regularnie czyścić zęby dziecka po posiłkach i przed snem, używając miękkiej szczoteczki do zębów i pasty z fluorem, której ilość powinna być wielkości ziarnka grochu. Wizyty u dentysty powinny odbywać się już w pierwszym roku życia dziecka, aby zdiagnozować chorobę na wczesnym etapie i zapobiec jej dalszemu rozwojowi.

W przypadku wystąpienia próchnicy butelkowej leczenie może obejmować fluoryzację zębów, usunięcie próchnicy i w niektórych przypadkach, leczenie kanałowe. W cięższych przypadkach może być konieczne leczenie antybiotykami lub nawet ekstrakcja zęba.

Jak zapobiegać próchnicy?

Aby uchronić się przed próchnicą zębów, bardzo ważna jest profilaktyka. Przede wszystkim, należy dbać o higienę jamy ustnej. Używaj codziennie pasty do zębów i płynów do płukania ust, które zawierają fluorek. Dobrym dodatkiem jest również nić dentystyczna, dzięki której usuniemy resztki jedzenia oraz płytkę nazębną. Inną ważną kwestią w zapobieganiu próchnicy jest dieta. Warto wyeliminować lub ograniczyć cukier – zarówno słodkie przekąski i napoje. Naszemu organizmowi powinno się również dostarczać wiele składników i minerałów m.in.: wapń, magnez, witamina D, aby utrzymać zęby w dobrej kondycji. W samym centrum profilaktyki próchnicowej znajdują się częste wizyty u stomatologa, które pomogą zachować zdrowe zęby i dziąsła oraz zapobiegną rozprzestrzenianiu się tej choroby. 

Próchnica – leczenie

W procesie leczenie próchnicy ważna jest szybka reakcja i wizyta u stomatologa, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Aby wyleczyć próchnicę stosuje się takie metody jak:

• remineralizacja – oczyszczenie tego fragmentu zęba, który pokryty jest białym zabarwieniem i nałożenie specjalnego żelu lub lakieru, który zawiera fluor. Ten zabieg można zastosować jedynie na początkowym etapie próchnicy i należy go kilka razy powtarzać.

• plombowanie – chorą tkankę oczyszcza się za pomocą wiertła lub żelu, a ubytek uzupełnienia się przy użyciu plomby.

A co jeśli próchnica znajduje się w ostatnich etapach? W takim przypadku należy zastosować leczenie kanałowe, aby przywrócić zębom dobry stan. W leczenie ubytków pomogą takie metody jak wypełnianie kompozytowe, czy za pomocą amalgamatu. 

Próchnica u dzieci – jak sobie z nią radzić?

Zapobieganie próchnicy u dzieci nie tylko ochroni je przed chorobą, ale także nauczy jak dbać o swoje zęby. Maluchowi należy pokazać, jak prawidłowo szczotkować zęby, a w przypadku małych dzieci – samemu je myć. Upewnij się, że robi to, co najmniej dwa razy dziennie i zwróć uwagę, aby szczotkować wszystkie zęby, również te z tyłu. Gdy zęby dziecka będą się już ze sobą stykać, naucz je nitkować.

Postaraj się również nie podawać zbyt dużej ilość słodyczy. Nie musisz ich w pełni eliminować, ale na pewno ogranicz słodkie przekąski i napoje. Unikaj również takich słodyczy jak lizaki, landrynki i toffi, ponieważ przebywają one w budzi przez długi czas i oblepiają zęby. Nie dopuszczaj również do sytuacji, w której dziecko mogłoby się zarazić próchnicą od kogoś innego np. przez używanie tych samych sztućców lub smoczka. Na wizyty u specjalisty, należy umawiać się w razie pojawienia się bólu w jamie ustnej, lub co około pół roku – na okresowy przegląd. 

Ale jak nakłonić dziecko do codziennego mycia zębów i dbania o nie? Postaraj się zrobić z tego dobrą zabawę, która wejdzie maluchowi w nawyk. Zadbaj o dobrą atmosferę i połącz naukę z rozrywką. Pomocne przy szczotkowaniu może być szczoteczka wybrana samodzielnie przez Twoje dziecko oraz smakowa pasta do zębów, którą dziecko polubi. Pamiętaj jednak, aby przeanalizować jej skład i dowiedzieć się, czy jest bezpieczna dla Twojego malucha. Dzieci uwielbiają naśladować swoich rodziców, dlatego bądź dobrym przykładem, a dziecko będzie się na Tobie wzorować i dbać o higienę swojej jamy ustnej.